Yimɓe Anioma ko leñol ɓurngol heewde haalooɓe Igboid, tawaangol e nder diiwaan Delta, leydi Najeriya hannde. Ɓe kawti e ɓe ngoni ko e renndooji ɗi njiidaa e nokkuuji nay gonɗi to bannge worgo-fuɗnaange e nder diiwaan Delta. To bannge politik, Anioma en ina njogii diiwaan Senaa Delta North, ɗo ɓe ɓuri heewde. Hannde, diiwaan seneraal oo waɗi ko Enuani en (Oshimili/Aniocha).

Anioma people
Anioma
LesdiNaajeeriya Taƴto
Nder laamooreDelta State Taƴto

Aniomaaji ina ndenndi keeri e yimɓe haalooɓe Kwale- e Ika ɓe ngondaani e Aniomaaji. Anioma en ko njulaagu eggooɓe ummoriiɓe fuɗnaange-rewo, haa teeŋti noon ummoriiɓe Imo e Anambra. Ikoro Agbor to Ika kam e Onu Ika ɗon ƴama ɓe ɗon nder Anioma ko ɗum ajenda Biafra ngam heɓugo lesɗe e gure ɗuuɗɗe ɗe mari bawɗe petroŋ. Ko ɓuri heewde e nebam ina tawee e nokkuuji Ika e Kwale e nder diiwaan Delta ina mbiya ko agitators diiwaan Anioma.[1]

Leñol ɓooyngol, golloowo, Anioma en ina limtee hannde ko ina tolnoo e miliyoŋaaji 1,8 neɗɗo.[2] Ko ɓuri mawnude e koɗki Anioma e nokku wuro ko laamorgo leydi Delta, ngo hawri e wuro Asaba e dow Niiseer, e Okpanam e Igbuzor e renndooji koɗdiiɗi heen.

Geografi Anioma en ina tawee ɗoon e ɗoon to fuɗnaange-rewo Edo Central Plains e dow ŋoral ndiyam e dow ŋoral hirnaange maayo Niiseer e nder diiwaan Delta hannde oo. Leydi Anioma ina hawra e leydi fotde 6 300 km2 [citation ina haani]. To bannge politik, Anioma ina heewi wiyeede e nder geɗe dowlaaji ko Delta Fuɗnaange, ko wayi no yimɓe diiwanuuji senateeruuji Delta Fuɗnaange e Delta Cakaare nder Delta. Anioma ina keerori Fuɗnaange e diiwaan Anambra, fuɗnaange-rewo e diiwaan Imo e Rivers, fuɗnaange-rewo e diiwaan Bayelsa, fuɗnaange-rewo e Isoko, hirnaange-rewo e leñol Urhobo, fuɗnaange-rewo e diiwaan Edo e fuɗnaange-rewo e diiwaan Kogi. Ko ɗum waɗi Anioma ina waawi siforeede no feewi e leƴƴi hoɗdiiɓe mum keewɗi no feewi. Yimɓe ɓee ƴettii pinal mum en e humpitooji mum en sabu fenaande jokkondirnde e leƴƴi e renndooji goɗɗi keewɗi ko ɗum siforii Anioma ko diiwaan jamyankeewo to bannge geɗe ngenndiije.[3] Hannde, Aniomaaji ina mawnina ndeeɗoo sifaa hitaande kala e koɗki jimɗi gaadanteeji ɗi Fedde toppitiinde ƴellitaare pinal aniomaaji (OFAAC) yuɓɓinta. Ko adii fof ko e hitaande 2003, fiesta pinal ina renndini denndaangal nokkuuji diisnondiral nokkuuji e nder Aniomaland ngam mawninde koye mum en.

taƴto

Won nokkuuje 25 laamu nokkuure nder diiwal Delta, nden 9 les ɗo woni diiwal Anioma:

Aniocha Fuɗnaange Aniocha Fuɗnaange Ika Fuɗnaange-rewo Ika Sud Ndokwa Fuɗnaange Ndokwa hirnaange Osimili Fuɗnaange Oshimili Fuɗnaange Uwuani Wolde Yimɓe Anioma ɓuri haalde ko ɗemngal Igbo e ɗemɗe ngenndiije ceertuɗe ina jeyaa heen ɗemngal Enuani kaaleteengal e Ibusa, Ogwashi-Uku, Isheagu, Asaba, geɗe Igbodo, Illah, Issele, Idumuje, Onicha ekn, ɗemngal Ika Agbor, Umunede, Owa, Igba , Boji-Boji ekn... e batte ɗemngal teeŋtuɗe ummoraade e Bini, ɗemngal Edoid, ɗemngal Ukwuani-Aboh e nder dental Ukwuani-Aboh-Ndoni ɓurngal haaleede ko leƴƴi Ndokwa. Ina woodi leƴƴi Anioma tokoosi e nder diiwanuuji Edo (Igbanke), Ute-Oheze, Iru, Owariozor, Obagie N’Oheze, Ekpon, Owanikeke, Iyenle, Anambra (Onitsha, Ozobulu, Obosi, Oraifite) e dowlaaji Imo (Oguta). Minorités ɓe ngonaa haalooɓe Igbo e taariindi ina ngoodi e Igala en e nder nokkuuji ɓurɗi woɗɗude leydi Anioma to Ebu to keerol hakkunde diiwaan Edo e Umuebu to Ukwuani[4]kam e Yoruboid Olukumi[6] to Aniocha. kinɗeDoggol gure e renndooji Anioma Wurooji e renndooji Anioma ina limtaa e alkule les ɗee:

taƴto

Abah, Abala Anikoko, Abavo, Abi, Abodei, Aboh, Adai, Adonta, Afor, Agbor, Akakpan-Isumpe, Ankara, Akoku, Akuku-Akumazi, Akumazi-Umuocha, Akwukwu-Igbo, Alasime, Alidinma, Alihagu, Amai, Anakwa , Anifekide, Aninwalo, Aninkama-Jeta, Aniofu, Aniogo, Anioma, Anuregu, Anwai, Asaba, Asaba-Ase, Asaba-Ubulu, Ashaka, Ashama, Atuma, Atuma-Iga, Azagba-Ogwashi, Azagba-Ubieni, Boji-Boji , Ebedi, Ebu, Edo-Ogwashi, Egbudu-Akah, Egbudu-Ogwashi, Ejeme-Agbor, Ejeme-Aniogo, Ejeme-Unor, Ekpecho, Ekpon, Ekwuemusana, Emu, Emuhu, Etua Etiti, Etua Ukpo, Ewuokpor, Ezi, Ezi , Ezionum, Ibodoni, Ibrode, Ibusa, Idumuesah, Idumuje-Ugboko, Idumuje-Unor, Idumu-Ogo, Igbanke, Igbodo, Igbogiri, Igbuku, Illah, Iru, Isa-Ogwashi, Iselegu, Isheagu, Isigbati-Ishiagu , Issele-Mkpitime, Issele-Uku, Isumpe, Kwale, Mbiri, Ndemiri, Ndokwa, Abbi, Inam-Abbi, Eziunm, Nkpolenyi, Nsukwa, Obeti, Obi Anyima, Obi Umutu, Obi, Obiaruku, Obikwele, Obinomba, Obior, Obodo -Eti, Obomkpa, Ogbe, Ogode, Ogume, Ogwashi-Uku, Oko Anala, Oko/Ogbele, Oko-Amakom, Okotomi, Okpa, Okpanam, Okwe, Oligbo, Oligbo, Olor-Usisa, Olu-Odu, Omaja, Onicha Olona , Onicha-Ugbo, Onicha-Uku, Onitsha-Ukwuani, Onogbokor, Onuseti, Onya, Oolor-Ogwashi, Otolokpo, Otulu, Owa Nta, Owa-Abi, Owa-Alero, Owa-Ofie, Owa-Oyibo, Owerri-Olubor, Ubulubu, Ubulu-Okiti, Ubulu-Okiti, Ubulu-Ukwu, Ubulu-Unor, Udumeje, Ugboba, Ugbodu, Ugbolu, Ugiliamai, Ukala-Okpunor, Ukala-Okwute, Ukwuani, Ukwunzu, Ukwu-Oba, Umuabu, Umushaka-Ebu Adoni , Umuhu, Umukwem, Umukwota, Umunede, Umuolu, Umute, Umutu, Unor, Unor, Unuaja, Ushie, Usisa, Utagba-Ogbe, Utagba-Unor, Utchi, Ute Aru, Ute Enugu, Ute Erumu, Utegbeje, Ute Obagie N' Oheze, Ute-Oheze, Ute-Okpu, Utuoku.

  1. "Federal Republic of Nigeria, Official gazette". 94 (24). 2007. Cite journal requires |journal= (help)
  2. "About". ANIOMA VOICE WORLDWIDE FOUNDATION (in Engeleere). Archived from the original on 2021-04-27. Retrieved 2021-09-18.
  3. "NED NWOKO'S STATE CREATION BILL – THISDAYLIVE". www.thisdaylive.com. Retrieved 2024-07-26.
  4. "How the term 'Anioma' was derived". Freshangle News (in Engeleere). 2020-05-19. Retrieved 2024-07-26.