Przejdź do zawartości

Krajowa Armia Podziemna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Krajowa Armia Podziemna
KAP
Ilustracja
Znak zakonny braci dobrzyńskich używany przez KAP
Państwo

 Polska

Historia
Data sformowania

październik 1949

Data rozformowania

styczeń 1952

Pierwszy dowódca

Tomasz Gołąb

Dane podstawowe
Liczebność

17

Krajowa Armia Podziemna (KAP)polska antykomunistyczna podziemna organizacja działająca w okresie od października 1949 do stycznia 1952[1][2]. Jej siedziba znajdowała się w Szybowicach.

Krajowa Armia Podziemna prowadziła działalność na głównie terenie powiatów prudnickiego i nyskiego, choć niektóre akcje miały miejsce na terenie województw wrocławskiego i olsztyńskiego[3].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Założenie organizacji

[edytuj | edytuj kod]

Pomysłodawcą Krajowej Armii Podziemnej był Tomasz Gołąb, członek Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. W październiku 1949 roku wraz z żoną odwiedził jej kuzyna Stanisława Stojanowskiego, mieszkającego w Białej. Nakłonił go do założenia tajnej organizacji o charakterze wojskowym, do której należałoby zwerbować repatriantów z Kresów Wschodnich. Jej celem miała być dywersja na tyłach Ludowego Wojska Polskiego, podczas spodziewanej III wojny światowej. W listopadzie 1949, Stojanowski będąc na weselu w Lubrzy zaproponował wstąpienie do organizacji swojemu kuzynowi, Emilowi Stojanowskiemu z Szybowic[1].

Działalność

[edytuj | edytuj kod]

W marcu 1950 roku organizacja liczyła 7 członków. Powstała wtedy również jej pierwsza nazwa – Wojsko Polskie pod dowództwem Krajowej Armii Podziemnej. Przewodniczącym zarządu grupy miał zostać Ludwik Bartmanowicz, zdemobilizowany porucznik Wojska Polskiego[1], jednak odmówił. Władysław Biernat zlecił jego zamordowanie, by uniknąć zdradzenia przez niego organizacji. Następnie wydał rozkaz zabicia Jana Walaska, oficera śledczego Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Prudniku[3].

W 1951 z inicjatywy Hieronima Bednarskiego dokonano napadu na posterunek Milicji Obywatelskiej w innym województwie w celu zdobycia broni i oryginalnych legitymacji milicyjnych. 4 maja 1951 przeprowadzono zbrojny napad na Spółdzielnię „Samopomoc Chłopska” w Lipowej. 21 maja 1951 dokonano napadu na członka PZPR Józefa Chudego. Chudy został pobity we własnym domu, przy okazji zrabowano pewną kwotę pieniędzy, zegarki, biżuterię i inne przedmioty. 25 lipca 1951 dokonano napadu na Spółdzielnię Spożywców w Charbielinie. Wartość łupu wynosiła około 30000 zł[4].

Aresztowanie i proces

[edytuj | edytuj kod]

Pierwszą informacją o istnieniu antykomunistycznej organizacji w Szybowicach była notatka służbowa funkcjonariusza PUBP w Prudniku Józefa Plebana sporządzona 27 stycznia 1950 roku. Stwierdził w niej, że Hieronim Bednarski poinformował o jej istnieniu sekretarza komitetu gminnego PZPR w Moszczance. Bednarski został później aktywnym członkiem Krajowej Armii Podziemnej[5][6].

Od stycznia do marca 1952 przeprowadzono falę aresztować członków KAP. Ich proces trwał od kwietnia 1952 do lutego 1953. Wielu członków konspiracji zostało skazanych na wysokie wyroki więzienia, a Hieronima Bednarskiego i Władysława Biernata skazano na karę śmierci[7].

Członkowie

[edytuj | edytuj kod]

Członkami Krajowej Armii Podziemnej byli[1][8]:

  • Stanisław Stojanowski ps. „Ogień”, zam. w Białej
  • Emil Stojanowski ps. „Kościuszko”, zam. w Szybowicach
  • Józef Zając ps. „Lew”, zam. w Szybowicach
  • Jan Krech ps. „Motyl”, „Klon”, zam. w Szybowicach
  • Władysław Biernat vel Bernaski ps. „Pantera”, zam. w Prudniku
  • Hieronim Bednarski ps. „Nawrócony”, zam. w Szybowicach
  • Jan Kuszła, zam. w Szybowicach
  • Antoni Rzucidło, ps. „Szkop”, zam. w Szybowicach
  • Marian Marciniec, zam. w Prudniku, ul. Grunwaldzka 92
  • Piotr Lipniarski, zam. w Prudniku
  • Stanisław Kołodziej, zam. w Szybowicach
  • Tadeusz Nosko ps. „Dąb”, zam. w Szybowicach
  • Władysław Zieniuk, zam. w Mieszkowicach
  • Jan Mazur ps. „Jawor”, zam. w Szybowicach
  • Piotr Dawiskiba, zam. w Szybowicach
  • Tadeusz Krupa ps. „Wilk”, zam. w Ząbkowicach Śląskich
  • Ludwik Bartmanowicz ps. „Olcha”, zam. w Szybowicach

Do organizacji mieli należeć również Władysław Cybulka z Szybowic i Rudolf Twardysko z Prudnika, jednak brak materiałów na potwierdzenie tego. Ponadto organizacja była wspomagana przez wielu innych ludzi, w tym osób mieszkających na terenie Czechosłowacji[9].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d I. Powstanie organizacji, [w:] Andrzej Szymon Kozielski, Krajowa Armia Podziemna na Opolszczyźnie (1949 – 1952) według esbeckiej faktologii z 1960, salon24.pl, 12 lipca 2018, s. 1 [dostęp 2019-06-19] (pol.).
  2. Paweł Nowakowski, Witryna Wiejska – Rok 1989 w Szybowicach [online], witrynawiejska.org.pl [dostęp 2019-06-19] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-19] (pol.).
  3. a b III. Dowództwo i struktura organizacyjna KAP, [w:] Andrzej Szymon Kozielski, Krajowa Armia Podziemna na Opolszczyźnie (1949 – 1952) według esbeckiej faktologii z 1960, salon24.pl, 12 lipca 2018, s. 5 [dostęp 2019-06-19] (pol.).
  4. VI. Działalność KAP, [w:] Andrzej Szymon Kozielski, Krajowa Armia Podziemna na Opolszczyźnie (1949 – 1952) według esbeckiej faktologii z 1960, salon24.pl, 12 lipca 2018, s. 6 [dostęp 2019-06-19] (pol.).
  5. Jan Poniatyszyn, Kolejna rocznica aresztowań żołnierzy antykomunistycznego podz ... – Radio Opole [online], radio.opole.pl, 6 marca 2018 [dostęp 2019-06-19] (pol.).
  6. Jan Poniatyszyn, Żołnierzy Wyklętych z tej wioski zamordowały komunistyczne wła ... – Radio Opole [online], radio.opole.pl, 28 marca 2019 [dostęp 2019-06-19] (pol.).
  7. IX. Proces, [w:] Andrzej Szymon Kozielski, Krajowa Armia Podziemna na Opolszczyźnie (1949 – 1952) według esbeckiej faktologii z 1960, salon24.pl, 12 lipca 2018, s. 8 [dostęp 2019-06-19] (pol.).
  8. II. Członkowie KAP i osoby z nią współpracujące, [w:] Andrzej Szymon Kozielski, Krajowa Armia Podziemna na Opolszczyźnie (1949 – 1952) według esbeckiej faktologii z 1960, salon24.pl, 12 lipca 2018, s. 2–5 [dostęp 2019-06-19] (pol.).
  9. II. Członkowie KAP i osoby z nią współpracujące, [w:] Andrzej Szymon Kozielski, Krajowa Armia Podziemna na Opolszczyźnie (1949 – 1952) według esbeckiej faktologii z 1960, salon24.pl, 12 lipca 2018, s. 5 [dostęp 2019-06-19] (pol.).