Przejdź do zawartości

Stosunki polsko-izraelskie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Polska i Izrael na mapie regionu

Stosunki polsko-izraelskie – wzajemne relacje międzynarodowe pomiędzy Polską a Izraelem. Oficjalne stosunki między Izraelem a Polską zostały nawiązane wraz z uznaniem przez Rzeczpospolitą Polską powstałego w maju 1948 państwa izraelskiego. Poprzedzała je wielowiekowa historia współżycia Polaków i Żydów na ziemiach polskich.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

1947–1967

[edytuj | edytuj kod]

29 listopada 1947 Polska poparła na forum ONZ podział terytorium mandatowego w Palestynie na część żydowską i arabską. Była jednym z pierwszych państw, które uznały proklamowane w maju 1948 Państwo Izrael. 29 września 1948 przybyła do Polski izraelska misja dyplomatyczna. W Warszawie powstało poselstwo Izraela, a w Tel Awiwie utworzono poselstwo polskie[1].

1967–1990

[edytuj | edytuj kod]

Po wybuchu w 1967 w Palestynie wojny sześciodniowej Polska jako państwo satelickie ZSRR zgodnie z wytycznymi Moskwy zerwała stosunki dyplomatyczne z Izraelem. Zbiegło się to z kampanią antysemicką w Polsce poprzedzającą i współtworzącą wydarzenia marcowe 1968. W jej wyniku część polskich Żydów (szacuje się, że była to liczba między 13 000 a 30 000 osób) wyjechała z Polski. Niektórzy z nich zostali obywatelami izraelskimi[1].

Mimo braku stosunków dyplomatycznych w schyłkowym okresie PRL w Izraelu działało od 1986 tzw. przedstawicielstwo interesów[1].

Prezydent Izraela Szimon Peres i prezydent RP Lech Kaczyński podczas spotkania w Warszawie w 2006

Po 1989

[edytuj | edytuj kod]
Izraelskie myśliwce F-15A podczas przelotu nad byłym niemieckim KL Auschwitz-Birkenau (4 września 2003) w ramach uroczystości upamiętnienia ofiar Holocaustu

Po upadku komunizmu w Polsce, w lutym 1990 wznowiono stosunki dyplomatyczne między oboma państwami. Po tym fakcie pierwszym ambasadorem Polski w Izraelu był Jan Dowgiałło, a ambasadorem Izraela w Polsce Mordechaj Palzur[1].

Ważnym elementem wzajemnych stosunków są oficjalne wizyty państwowe przedstawicieli obu krajów najwyższego szczebla. Ze strony polskiej odbyły się m.in. wizyty prezydentów: Lecha Wałęsy (1991)[1], Aleksandra Kwaśniewskiego (2000, 2004, 2005), Lecha Kaczyńskiego (2006), Bronisława Komorowskiego (2013) i Andrzeja Dudy (2017); premierów: Włodzimierza Cimoszewicza (1997), Jerzego Buzka (1999), Donalda Tuska (2008) i Beaty Szydło (2016)[2][3][4][5]. Natomiast ze strony izraelskiej m.in. prezydentów: Chaima Herzoga (1992), Ezera Weizmana (2000), Mosze Kacawa (2003, 2005)[2], Szimona Peresa (2006, 2008)[6], Re’uwena Riwlina (2014, 2018)[7][8] i premierów Icchaka Rabina (1993), Benjamina Netanjahu (1998) i Ariela Szarona (2005)[2].

W 1990 rząd Tadeusza Mazowieckiego wyraził zgodę na wsparcie przez Polskę izraelskiej operacji Most mającej na celu przerzut do Izraela wielu tysięcy Żydów z ZSRR[9].

Ceremonia wręczenia medali Sprawiedliwy wśród Narodów Świata w Senacie RP (2012). Przemawia marszałek Bogdan Borusewicz

Rządy obu państw współdziałają w działaniach mających na celu upamiętnienie ofiar Holocaustu i Polaków ratujących prześladowanych w czasie okupacji Żydów. Wspólnie organizowane są m.in. uroczystości wręczania w Polsce odznaczenia Sprawiedliwy wśród Narodów Świata[10][11].

We wzajemnych stosunkach międzypaństwowych podnoszona jest sprawa rewindykacji mienia odebranego Żydom w Polsce w okresie II wojny światowej przez okupanta niemieckiego. Strona polska stoi na stanowisku, że mienie to podlega takim samym zasadom reprywatyzacji jak mienie obywateli polskich niebędących Żydami[12][5].

W 2018 roku wartość polskiego eksportu do Izraela przekroczyła 585 mln euro, a importu 400 mln EUR. Na tle państw regionu pozycja Izraela jako partnera handlowego jest stabilna i z wyjątkiem 2009 roku odnotowywany jest systematyczny wzrost obrotów. Prawie jedną trzecią polskiego eksportu stanowią produkty rolno-spożywcze. Z kolei Polska importuje głównie wyroby przemysłu elektromaszynowego[13].

Podstawą współpracy w sferze edukacji, nauki i kultury jest umowa z 1991 roku, zaś w 2014 roku podpisano umowę o współpracy w zakresie przemysłowych badań i rozwoju[13]. W ramach współpracy naukowej w 2004 zawarto umowę o współpracy między Polską Akademią Nauk a Izraelską Akademią Nauk (Israeli Academy of Sciences). W 2010 podjęto współpracę między polskim Narodowym Centrum Badań i Rozwoju oraz jego izraelskim odpowiednikiem (MATIMOP)[14].

Rząd Donalda Tuska deklarował, że jest sprzymierzeńcem spraw Izraela w Unii Europejskiej[5].

W 2011 polski premier Donald Tusk i premier izraelski Binjamin Netanjahu podjęli decyzję o organizowaniu corocznych konsultacji międzyrządowych. Pierwsza z nich odbyła się 24 lutego 2011[14].

Między oboma krajami utrzymywana jest znacząca wymiana turystyczna. W 2016 Izrael odwiedziło ponad 60 000 obywateli polskich, zaś do Polski przyjechało ponad 167 000 Izraelczyków[3].

Od 1988 co roku władze oświatowe Izraela organizują dla młodzieży ze swojego kraju na terenie byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau Marsz Żywych, w którym udział biorą także obywatele polscy, w tym przedstawiciele władz Polski[15].

W 2018 doszło do zaostrzenia wzajemnych stosunków w związku z przyjęciem przez Sejm RP w styczniu tego roku nowelizacji ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. W opinii przedstawicieli władz izraelskich nowe przepisy mogły krępować dyskusję naukową na temat odpowiedzialności za zbrodnie Holocaustu, w tym w sprawie udziału Polaków w prześladowaniu i mordowaniu Żydów w okresie II wojny światowej[16]. W wyniku negocjacji między przedstawicielami władz polskich i izraelskich nowelizacja w zakresie przepisów karnych została w czerwcu 2018 uchylona[17][18].

W latach 2002–2017 obywatelstwo polskie uzyskało ok. 29 tys. obywateli Państwa Izrael. Od jesieni 2015 do 2018 decyzji takich zapadło ok. 3700[19].

Od 2018 źródłem napięć w stosunkach wzajemnych jest sprawa sytuacji prawnej tzw. mienia bezspadkowego po ofiarach Holocaustu na terenie Polski, która odżyła po uchwaleniu przez Kongres USA ustawy JUST (tzw. ustawy 447)[20].

Przedstawiciele dyplomatyczni

[edytuj | edytuj kod]

Ambasadorowie Polski w Izraelu

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Ambasadorowie Polski w Izraelu.
Siedziba Ambasady RP w Tel Awiwie

przerwa

Ambasadorowie Izraela w Polsce

[edytuj | edytuj kod]
Siedziba Ambasady Izraela w Warszawie
 Z tym tematem związana jest kategoria: Ambasadorowie Izraela w Polsce.

Przedstawiciele dyplomatyczni Izraela w Polsce do 1967[21][22]

przerwa

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e Historia stosunków. embassies.gov.il. [dostęp 2018-07-05].
  2. a b c Stosunki polsko–izraelskie po 1967 roku. ovh.net. [dostęp 2018-07-05].
  3. a b Współpraca bilateralna. embassies.gov.il. [dostęp 2018-07-05].
  4. Komorowski w Izraelu deklaruje polską wrażliwość na antysemityzm. wpolityce.pl, 4 listopada 2013. [dostęp 2018-07-06].
  5. a b c Premier Tusk w Izraelu o reprywatyzacji. wprost.pl, 9 kwietnia 2008. [dostęp 2018-07-06].
  6. Szymon Peres w Warszawie. jewish.org.pl, 16 kwietnia 2008. [dostęp 2018-07-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-15)].
  7. Prezydent Izraela rozpoczął oficjalną wizytę w Polsce. onet.pl, 28 października 2018. [dostęp 2018-07-15].
  8. Skandaliczne słowa prezydenta Izraela w obecności Dudy? Afera o cytat, którego... nie było. natemat.pl, 13 kwietnia 2018. [dostęp 2018-07-15].
  9. Most. Tajna operacja Mossadu w Polsce. focus.pl, 2013-03-29. [dostęp 2018-07-05].
  10. Ceremonia wręczenia medali Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. senat.gov.pl, 17 kwietnia 2012. [dostęp 2018-07-06].
  11. Izraelskie samoloty nad Auschwitz-Birkenau. wprost.pl, 4 września 2003. [dostęp 2018-07-06].
  12. Bartoszewski: Polski nie stać, by zwracać cały majątek. dziennik.pl, 11 kwietnia 2008. [dostęp 2018-07-06].
  13. a b Relacje dwustronne Izrael. gov.pl/web/izrael. [dostęp 2022-05-07].
  14. a b Cooperation between Poland and Israel. telawiw.msz.gov.pl. [dostęp 2018-07-08].
  15. Młodzież i ocaleni z Zagłady ramię w ramię w Marszu Żywych. tvn24.pl, 12 kwietnia 2018. [dostęp 2018-07-05].
  16. Izrael: protesty przeciwko ustawie o IPN. tvp.info, 2 lutego 2018. [dostęp 2018-07-05].
  17. Wspólna deklaracja. Legutko i Poręba negocjowali z Izraelem. rp.pl, 5 lipca 2018. [dostęp 2018-07-05].
  18. „Polska wycofała się z ustawy o IPN z podkulonym ogonem”. Mocne słowa izraelskiego „negocjatora”. dorzeczy.pl, 5 lipca 2018. [dostęp 2018-07-05].
  19. Ogromne tempo wydawania polskich paszportów w Izraelu. Zaledwie co 20 nowy obywatel mówi w naszym języku. stefczyk.info, 22 czerwca 2018. [dostęp 2018-08-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-25)].
  20. Hubert Orzechowski: Co z mieniem ofiar Holokaustu? Polska na cenzurowanym. money.pl, 16 stycznia 2018. [dostęp 2019-05-22].
  21. Bożena Szaynok Z historią i Moskwą w tle. Polska a Izrael 1944-1968, wyd. IPN, Warszawa 2007, s. 137, 180, 181, 224, 235, 267, 302, 309, 361, 406.
  22. Ewa Węgrzyn Wyjeżdżamy! Wyjeżdżamy? Alija gomułkowska 1956-1960, wyd. Austeria, Kraków-Budapeszt 2016, s. 60, 97, 98, 103, 112.