Przejdź do zawartości

Wojna z terroryzmem

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wojna z terroryzmem
Ilustracja
Od lewego górnego rogu, zgodnie z ruchem wskazówek zegara: zamach z 11 września 2001 roku, żołnierze Koalicji wsiadają na pokład samolotu C-17 Globemaster na lotnisku w Bagram, amerykańscy wojskowi w prowincji Zabol, wybuch samochodu pułapki w Bagdadzie
Czas

od 7 października 2001

Terytorium

 Afganistan (2001–2021)
 Somalia (od 2002)
 Irak (2003–2011, 2014–2017)
 Pakistan (od 2004)
 Jemen (od 2010)
 Syria (od 2014)
 Libia (2015–2020)
 Nigeria (od 2015)
mniej intensywne działania: Europa, Ameryka Północna, Australia

Przyczyna

zamachy z 11 września 2001 roku, działalność Al-Ka’idy i Państwa Islamskiego

Strony konfliktu
W Afganistanie (2001–21):
ISAF
 NATO
 Afganistan (2002–21)

W Iraku (2003–11):
 Stany Zjednoczone
 Wielka Brytania
 Australia
 Polska
 Irak (po 2003)


W Pakistanie:
 Pakistan
 USA


Wojna z ISIS (od 2014)
 CJTF-OIR


W Syrii:
 Syria
 Rosja
 Iran


W Libii (2015):
 Libia
 Stany Zjednoczone

W Afganistanie (2001–21):
 Talibowie
 Afganistan (2001)
 Al-Ka’ida

W Iraku (2003–11):
 Irak (2003)
 Al-Ka’ida
 Państwo Islamskie w Iraku (od 2006)


W Pakistanie:
 Talibowie
 Al-Ka’ida


Wojna z ISIS:
 Państwo Islamskie


W Syrii:
 Państwo Islamskie


W Libii (2015):
 Państwo Islamskie

Wojna z terroryzmem. Ciemnozielony: NATO. Jasnozielony: sojusznicy NATO w głównych operacjach. Jasnoniebieski: Inicjatywa transsaharyjska. Czerwony: główne operacje wojskowe: AfganistanPakistanIrakSomaliaJemenCzerwone punkty: największe ataki Al-Kaidy i powiązanych z nią grup: 1. Nairobi, Dar es Salaam (1998) • 2. Nowy Jork, Waszyngton (2001) • 3. Bali (2002) • 4. Madryt (2004) • 5. Londyn (2005) • 6. Mumbaj (2008)
Widok na płonące wieże WTC po zamachu z 11 września 2001 z Brooklynu
Płonący gmach Pentagonu po zamachu z 11 września 2001
Amerykańscy żołnierze w Afganistanie (2001)
Brytyjscy żołnierze w Iraku
Bezzałogowy samolot amerykańskich sił powietrznych

Wojna z terroryzmem (ang. War on Terror) – termin wprowadzony do polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych przez administrację prezydenta George’a W. Busha po zamachach na World Trade Center i Pentagon z 11 września 2001. Przez niektórych określana mianem nowej wojny światowej[1][2][3].

Termin ten używany jest na określenie prowadzonych przez USA oraz inne państwa działań militarnych, mających za deklarowany cel unieszkodliwienie międzynarodowych grup terrorystycznych (głównie grup skrajnie islamistycznych, z których najważniejszą jest Al-Ka’ida) oraz uniemożliwienie tzw. „państwom zbójeckim” wspierania ich.

Jak dotąd, najważniejsze akcje przeprowadzone w ramach wojny z terroryzmem to walka z ruchem talibów w Afganistanie oraz inwazja na Irak. Do wojny z terroryzmem zaliczana jest też rozpoczęta w 2014 roku międzynarodowa interwencja przeciwko Państwu Islamskiemu[4][5].

Przebieg wojny

[edytuj | edytuj kod]

Zamachy z 11 września 2001 roku

[edytuj | edytuj kod]

11 września 2001 roku doszło do serii ataków terrorystycznych na terytorium Stanów Zjednoczonych. 19 zamachowców przejęło kontrolę nad czterema samolotami pasażerskimi i skierowało je przeciwko znanym amerykańskim budynkom. Dwa spośród porwanych samolotów rozbiły się o bliźniacze wieże World Trade Center w Nowym Jorku. W wyniku kolizji oba wieżowce zawaliły się. Trzeci samolot zniszczył część Pentagonu. Spośród porwanych maszyn tylko United Airlines 93 nie dotarł do celu – rozbił się na polach Pensylwanii ok. 15 min lotu od Waszyngtonu. Przypuszcza się, że miał uderzyć w Biały Dom lub Kapitol. Maszyna nie doleciała do celu, ponieważ pasażerowie, którzy dowiedzieli się o losie innych samolotów, zaatakowali porywaczy i doprowadzili do katastrofy na bezludnym terenie. W zamachach śmierć poniosły 2973 osoby oraz wszyscy porywacze[6].

Operacja Enduring Freedom

[edytuj | edytuj kod]

Inwazja na Afganistan

[edytuj | edytuj kod]

Rząd amerykański oskarżył o zamachy z 11 września Al-Ka’idę – organizację terrorystyczną kierowaną przez Osamę bin Ladena. Według USA Al-Kaida miała swoją siedzibę i bazy szkoleniowe w Afganistanie. Prezydent Bush postawił Talibom ultimatum, w którym żądał m.in. wydania Stanom Zjednoczonym Osamy bin Ladena i zamknięcia wszystkich obozów terrorystów na terytorium Afganistanu[7]. Ultimatum zostało odrzucone, więc 7 października 2001 roku amerykańskie oraz brytyjskie siły powietrzne rozpoczęły bombardowanie wyznaczonych celów w Afganistanie. W operację zaangażowały się siły NATO, ponieważ zgodnie z art. 5 Traktatu o NATO uznano, że zamach z 11 września był atakiem na jednego z członków Paktu. W skład koalicji ISAF weszło ponad 40 państw oraz opozycyjny do talibów Sojusz Północny[8].

Inwazja doprowadziła do obalenia reżimu talibów, ale jednocześnie stała się początkiem długiej wojny partyzanckiej. Wielu złapanych bojowników Al-Kaidy zostało przetransportowanych do więzienia Guantanamo na Kubie, gdzie według organizacji humanitarnych byli poddawani torturom i poniżającemu traktowaniu[9].

Inne misje operacji Enduring Freedom

[edytuj | edytuj kod]

W ramach operacji Enduring Freedom Stany Zjednoczone przeprowadzały akcje bojowe i szkoleniowe w wielu innych częściach świata. W 2002 USA zaczęły wspierać rząd Filipin w walce przeciwko grupom terrorystycznym i komunistycznym partyzantom[10]. Również w 2002 USA rozpoczęły operację na Półwyspie Somalijskim, której celem było zwalczanie terrorystów i piratów[11].

W 2007 USA podjęły walkę z grupami terrorystycznymi w Afryce zachodniej (ang. Trans-Saharan Counterterrorism Initiative)[12].

Napis „Jestem Charlie” niesiony przez jednego z protestujących przeciwko terroryzmowi po zamachach w Paryżu (2015)
Napis „Jestem Charlie” niesiony przez jednego z protestujących przeciwko terroryzmowi po zamachach w Paryżu (2015)

Wojna w Iraku

[edytuj | edytuj kod]

Po zamachach z 11 września administracja amerykańska zaczęła oskarżać Irak o posiadanie broni masowego rażenia i wspieranie terroryzmu. 29 stycznia 2002 roku prezydent Bush wygłosił orędzie, w którym zaliczył Irak do tzw. Osi zła[13]. Od tego momentu rozpoczęły się przygotowania do wojny. Pomimo poważnych wątpliwości prawnych i sprzeciwu Chin, Rosji i Francji, inwazja rozpoczęła się 20 marca 2003 roku. Koalicja składała się głównie z wojsk USA i Wielkiej Brytanii, ale też jednostek australijskich, hiszpańskich i polskich. Po ok. trzech tygodniach walk siły międzynarodowe objęły kontrolę nad większością terytorium Iraku, obalając rząd tworzony przez partię Baas i Saddama Husajna. Formalny koniec inwazji nastąpił 1 maja 2003 roku.

Saddam Husajn został złapany i postawiony przed irackim trybunałem za zbrodnie przeciwko ludzkości. Sąd skazał byłego prezydenta Iraku na śmierć przez powieszenie. Wyrok wykonano 26 grudnia 2006 roku[14].

W latach 2003–2010 siły międzynarodowe prowadziły operacje zbrojne przeciwko partyzantom i terrorystom. 19 sierpnia 2010 roku amerykańskie wojska bojowe ostatecznie opuściły Irak. Wycofanie wszystkich sił zbrojnych nastąpiło w grudniu 2011 roku. W walkach i zamachach zginęło ponad 4800 żołnierzy koalicyjnych (w większości Amerykanów)[15], od kilkudziesięciu do kilkuset tysięcy cywilów[16] i trudna do oszacowania liczba partyzantów.

Wojna w Pakistanie

[edytuj | edytuj kod]

Granica afgańsko-pakistańska była od początku inwazji na Afganistan miejscem walk pomiędzy radykalnymi islamskimi ugrupowaniami (często powiązanymi z Al-Kaidą) a rządem Pakistanu. Po roku 2001 do walk przyłączyli się talibowie, mający w Pakistanie swoje kryjówki. Do zwalczania bojowników przystąpiły będące w sojuszu z Pakistanem wojska amerykańskie. Formalnie za moment rozpoczęcia wojny uznaje się marzec 2004 roku. Najcięższe walki toczone były o Waziristan.

2 maja 2011 roku amerykańscy komandosi zabili Osamę bin Ladena po 40-minutowej wymianie ognia w jego rezydencji w miejscowości Abbottabad (ok. 60 km na północny wschód od Islamabadu).

Wojna z Państwem Islamskim

[edytuj | edytuj kod]

W 2011 rozpoczęła się wojna domowa w Syrii pomiędzy siłami rządowymi a syryjską opozycją. Po stronie opozycji walczyło wiele ugrupowań radykalnych i terrorystycznych, wśród nich przedstawiciele tzw. Państwa Islamskiego. W 2013 doszło do rozłamu w szeregach opozycji i wewnętrznych walk. W 2014 bojówki Państwa Islamskiego rozpoczęły ofensywę w Iraku i Syrii, zajmując znaczne obszary na terytorium obu państw.

7 sierpnia 2014 USA rozpoczęły naloty na pozycje Państwa Islamskiego w Iraku[17]. We wrześniu 2014 powstała koalicja, w skład której weszły Stany Zjednoczone, Arabia Saudyjska, Katar, Jordania, Zjednoczone Emiraty Arabskie i Bahrajn. 23 września 2014 wojska koalicji rozpoczęły kampanię lotniczą przeciwko PI na terytorium Syrii[18].

Zamachy terrorystyczne po roku 2001

[edytuj | edytuj kod]

Po zamachach na World Trade Center Al-Kaida i powiązane z nią grupy przeprowadziły szereg ataków na całym świecie. Największe z nich to:

Do wielu ataków doszło też w trakcie wojen w Afganistanie, Iraku i Pakistanie.

Krytyka

[edytuj | edytuj kod]

Krytycy polityki USA twierdzą, iż w rzeczywistości termin ten jest chwytem propagandowym stosowanym w celu usankcjonowania ograniczania swobód obywatelskich przez administrację Busha oraz mającym dać zielone światło do działań militarnych w dowolnych miejscach na świecie. Zwracają oni także uwagę na liczne ofiary cywilne spowodowane działaniami wojennymi. Stosowanie podwójnych standardów moralnych zarzucił amerykańskiej polityce wojny z terroryzmem Matthew K. Tafoya, członek indiańskiego plemienia Nawaho, autor pomysłu T-shirta ze zdjęciem grupy Indian i napisami: „Homeland Security” i „Fighting terrorism since 1492”. Twierdził on, że zarówno w 1492 roku, jak i obecnie doszło do tego samego zjawiska zderzenia kultur, wyrażając to słowami: „Tak jest. Teraz oni wiedzą, jak to jest”[19]. Podejście to, jak i sam slogan, skrytykował Joseph Farah, redaktor konserwatynego portalu WorldNetDaily, nazywając hasło obrażliwym, zarzucając autorowi relatywizm moralny sprawiający, że „Amerykanie nie są w stanie odróżnić dobra od zła” oraz twierdząc, iż „niektórzy tak bardzo nienawidzą Ameryki, że chcą kształtować jej przyszłość poprzez pisanie na nowo jej przeszłości”[20].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Bush likens ‘war on terror’ to WWIII. ABC News Online, 6 maja 2006. [dostęp 2013-12-15]. (ang.).
  2. Brendan Manning, Isaac Davison: Iraqi Government asks for NZ help with ‘World War III’. NZ Herald, 13 lutego 2015. [dostęp 2015-02-18]. (ang.).
  3. Norman Podhoretz, World War IV: The Long Struggle Against Islamofascism, New York: Doubleday, 2008.
  4. cnn.com: President Obama’s 'War on Terror 2.0'. [dostęp 2014-09-29].
  5. War on Terror part 2. Daily Mail. [dostęp 2014-09-29].
  6. National Commission on Terrorist Attacks upon the United States, Thomas H. Kean, Lee Hamilton: The 9/11 Commission Report: Final Report of the National Commission on Terrorist Attacks Upon the United States. W. W. Norton & Company, 2004. ISBN 0-393-32671-3, ISBN 978-0-393-32671-0. (ang.).
  7. washingtonpost.com: President Bush Addresses the Nation. [dostęp 2014-09-24].
  8. Nato.int: NATO’s role in Afghanistan. [dostęp 2014-09-24].
  9. Magdalena Miroszewska, wiadomosci.dziennik.pl: Amerykanie oskarżają Amerykanów o tortury. [dostęp 2014-09-24].
  10. globalsecurity.org: Operation Enduring Freedom – Philippines. [dostęp 2014-09-29].
  11. globalsecurity.org: Operation Enduring Freedom – Horn of Africa (OEF-HOA). [dostęp 2014-09-29].
  12. globalsecurity.org: Trans Sahara Counterterrorism Partnership (TSCTP). [dostęp 2014-09-29].
  13. Treść orędzia prezydenta George’a W. Busha z 29 stycznia 2002. [dostęp 2014-09-24]. (ang.).
  14. Comments on Death Penalty for Saddam. [w:] Associated Press [on-line]. washingtonpost.com, 30 grudnia 2006. [dostęp 2014-09-24]. (ang.).
  15. cnn.com: War Casualties. [dostęp 2014-09-24].
  16. casualty-monitor.org: Casualty Monitor. [dostęp 2014-09-24].
  17. tvn24.pl: Były szef irackiej dyplomacji: amerykańskie naloty bardzo skuteczne. [dostęp 2014-09-29].
  18. wsj.pl: U.S., Arab Allies Launch Airstrikes Against Islamic State Targets in Syria. [dostęp 2014-09-29].
  19. Catherine A. Corman: "Homeland Security . . . Fighting Terrorism Since 1492" [online], History News Network [dostęp 2024-07-23] (ang.).
  20. Joseph Farah, 'Fighting terrorism since 1492' * WorldNetDaily * by Joseph Farah [online], WorldNetDaily, 30 września 2006 [dostęp 2024-07-23] (ang.).