Negaraku

	; Malayziya davlat gerbi
	Malayziya davlat madhiyasi
Soʻz muallif(lar)i	asl muallif: Sayful Bahri, 1954-yil
Bastakor	Pierre-Jean de Béranger
Qabul qilindi	1957 yil ; 65 yil oldin

Negaraku (talafuzi [nəgaraku]) Malayziyaning davlat madhiyasi hisoblanadi. Madhiya 1957-yilda Malayya Federatsiyasi Buyuk Britaniyadan mustaqillikka erishganida davlat madhiyasi sifatida qabul qilingan. Uning musiqasi dastlab Perak shtatining mintaqaviy madhiyasi sifatida ishlatilgan. Madhiya musiqasi Per-Jean de Beranjer tomonidan yaratilgan va „La Rosalie“ nomli mashhur fransuz kuyidan olingan^[1].

Madhiyaning aranjirovkasi 1992, 2003 va 2006-yillarda bir necha marta oʻzgartirilgan.

Tarix

Tanlov va taklif etilgan bastakorlar

Mustaqillik davrida Malaya federatsiyasini tashkil etgan oʻn bir shtatning har biri oʻz mintaqaviy madhiyasiga ega edi, ammo federatsiyaning milliy madhiyasi yoʻq edi. Oʻsha paytda Bosh vazir va Ichki ishlar vaziri boʻlgan Tunku Abdul Rahmon milliy madhiyani tanlash uchun qoʻmita tashkil qilgan va unga rahbarlik qilgan. Uning taklifi bilan xalqaro tanlov eʼlon qilinadi. Jarayon davomida 514 ta ariza qabul qilindi, biroq hech biri mos deb topilmadi.

Keyinchalik, qoʻmita yangi kompozitsiyalarni taqdim etish uchun mashhur bastakorlarni taklif qilishga qaror qildi. Tanlangan kompozitorlar Benjamin Britten, 1953-yilda qirolicha Elizabeth IIning toj kiyish marosimiga marsh bastalagan sir William Walton, shuningdek, amerikalik opera bastakori Gian Carlo Menotti va Singapur milliy madhiyasi boʻlgan „Majulah Singapura“ni bastalagan Zubir Said bor edi . Ularning ishlari ham rad etildi.

Perak Davlat madhiyasi kuyidan foydalanish

1957-yil 5-avgustda qoʻmita Perak davlat madhiyasidan foydalanishga qaror qildi. Davlat madhiyasining yangi matnlari Tunkuning o‘zi boshchiligidagi Hakamlar hay’ati tomonidan birgalikda yozilgan. Mahiyaning kuyi Perak davlat madhiyasidan („Alloh Lanjutkan Usiya Sulton“) olingan.

Qoʻshiq Seyshel orollarida eng katta orol boʻlgan hududda surgunda yashagan Perak sulton Maheda haqida boʻlib, u aholi orasida juda mashhur boʻlgan. Baʼzi mish-mishlarga koʻra, u buni oroldagi ommaviy tadbirda eshitgan. Bu Parijda tugʻilgan va vafot etgan lirik Per-Jan de Beranjer (1780-1857) tomonidan yaratilgan mashhur fransuz kuyiga bastalangan qoʻshiq edi. Ammo buning uchun hech qanday dalil yoʻq.

Shuningdek, 1887-yildan 1916-yilgacha Perakda hukmronlik qilgan Sulton Idris Murshidul Azzam Shoh 1901-yilda qirol Edvard VII ning toj kiyish marosimida Federativ Malay davlatlari hukmdorlari nomidan qatnashganida, uning protokol xodimidan uning davlat madhiyasi nima ekanligini soʻrashgan. Xodim shu vaqtda madhiya yoʻqligini tushunib, mezbonlar oldida yomon boʻlib koʻrinmaslik uchun yuqorida aytilgan kuyni aytadi^[2].

1992 yil qayta tashkil etish

De Beranjerning „La Rosalie“ asarini Allah Lanjutkan Usia Sultan madhiyasi sifatida qabul qilgan Sulton Abdulla Peraklik. Qotillikka yordam bergani uchun Seyshel orollariga surgun qilingan

1992-yilda madhiyaga yangi va tezroq boʻlgan marsh ritmi berildi. Yangi ritmdagi madhiya mashhur boʻlmagan va koʻp masxaralarga sabab boʻlgan, baʼzi malayziyaliklar esa oʻzgartirilgan temp sirk musiqasiga oʻxshab ketganini izohlagan^[3].

Qoʻshiq matni

Malay tilida^[4]^[5]	IPA transkripsiya	Inglizcha tarjima	Oʻzbekcha tarjima
Negaraku, Tanah tumpahnya darahku, Rakyat hidup bersatu dan maju 𝄆 Rahmat bahagia tuhan kurniakan Raja kita selamat bertakhta 𝄇	[nə.ga.ra.ku] [ta.nah tum.pah.ɲa da.rah.ku] [rak̚.jat̚ hi.dup] [bər.sa.tu dan ma.d͡ʒu] 𝄆 [rah.mat̚ ba.ha.gja] [tu.han kur.ni.a.kan] [ra.d͡ʒa ki.ta] [sə.la.mat̚ bər.tax.ta] 𝄇	My motherland, Land of my birth, The people live, United and progressive! 𝄆 With divine blessings of peace and joy, Long may our King, reign sublime! 𝄇

Odob qoidalari

Davlat madhiyasi yangraganda yoki kuylanganda, shuningdek qisqartirilgan yoki qisqacha varianti yangraganda, hozir boʻlganlarning barchasi hurmat belgisi sifatida eʼtibor qaratishlari kerak, u radio yoki televideniye eshittirishlari yoki kinoxronikalarning bir qismi sifatida ijro etilgan yoki kuylangan hollar bundan mustasno. Barcha bosh kiyimlar (diniy va harbiy kiyimlardan tashqari) olib turilishi lozim. Forma kiygan harbiy xizmatchilar madhiya yangraganda, tarkibdan chiqqanda salom berishlari shart.

Manbalar

↑ Kong See Hoh. „Negaraku tune adopted from 'La Rosalie'“. The Sun. Sun Media Corporation Sdn. Bhd. (2016-yil 7-iyun). 2017-yil 16-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 7-sentyabr.
↑ The National Anthem Of Malaysia - Negaraku, 11 January 2010da asl nusxadan arxivlandi
↑ Negara, Pelita „Will 'Negaraku' be stripped of all remaining dignity?“. Malaysiakini (2003-yil 1-avgust). Qaraldi: 2022-yil 23-fevral.
↑ „Negaraku“. Official Portal of the Department of Agriculture. 2023-yil 11-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 4-fevral.
↑ „Lirik Lagu Negaraku“. Official Portal of the Petaling Jaya City Council. Qaraldi: 2022-yil 4-fevral.

Havolalar

[1] Kong See Hoh. „Negaraku tune adopted from 'La Rosalie'“. The Sun. Sun Media Corporation Sdn. Bhd. (2016-yil 7-iyun). 2017-yil 16-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 7-sentyabr.

[2] The National Anthem Of Malaysia - Negaraku, 11 January 2010da asl nusxadan arxivlandi

[3] Negara, Pelita „Will 'Negaraku' be stripped of all remaining dignity?“. Malaysiakini (2003-yil 1-avgust). Qaraldi: 2022-yil 23-fevral.

[4] „Negaraku“. Official Portal of the Department of Agriculture. 2023-yil 11-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 4-fevral.

[5] „Lirik Lagu Negaraku“. Official Portal of the Petaling Jaya City Council. Qaraldi: 2022-yil 4-fevral.

[1]